Stres pojawia się wtedy, kiedy subiektywnie oceniamy, że nasze zasoby są za małe w stosunku do wyzwań, jakie niesie ze sobą sytuacja zewnętrzna. Wtedy ta subiektywna ocena spowoduje, że my sami do siebie wysyłamy sygnał: „nie dam rady, to jest dla mnie za trudne, za ciężkie”. Może być tak, że na tym sygnale poprzestaniemy. Natomiast nie ma w tym nic złego, że my subiektywnie oceniamy sytuację jako wymagającą. Za tą oceną idą bardzo trudne emocje takie jak strach, niepokój, lęk, złość.

W zgodzie z filozofią focusingu, w której emocje są ważne i są źródłem informacji dla człowieka, jestem za tym, żeby powiedzieć: „tak, to jest dla mnie za trudne”. Właśnie te emocje chcą mi powiedzieć, że to jest dla mnie za trudne. Przyjęcie emocji, wsłuchanie się w nią i zrozumienie, co chce mi powiedzieć,  to jest pierwszy krok.

Drugi krok odnosi się do tego, czego potrzebujesz mój leku, stresie, co powinnam zrobić dla ciebie? Tu się okazuje, że mogą paść różne odpowiedzi.  Te odpowiedzi mogą się wiązać ze wskazaniem potrzeby sięgnięcia do innych zasobów. Mogą paść takie odpowiedzi jak:

• potrzebuję się kogoś doradzić, 
• potrzebuję wiedzy, 
• potrzebuję specjalistów, 
• potrzebuję wsparcia psychicznego,  żeby mnie ktoś przytulił, 
• potrzebuję mojego zespołu, żeby z nim porozmawiać.

Te odpowiedzi są bardzo ważne, ponieważ wtedy sięgnięcie do zasobów w trzecim kroku sprawi, że stres opadnie. Wówczas okazuje się, że odpowiedź na pytanie: „czy ja dam radę”?, jest odpowiedzią pozytywną. Te działania powodują, że moja siła psychiczna rośnie.

Siła psychiczna i odporność psychiczna to nie jest niewrażliwość na pewne sytuacje, to nie jest to, że ja nie czuję stresu. Ludzie silni psychicznie, o których mówimy, są często osobami wrażliwymi i bardzo wiele czują oraz przeżywają głęboko sytuacje, w których się znajdują. Jednak tym różnią się od osób słabych psychicznie, że właśnie oni nauczyli się ze swoimi bardzo trudnymi emocjami (lęki, obawy, strach) radzić sobie w sposób konstruktywny. 

To znaczy taki, gdzie wsłuchanie się w te obawy powoduje generowanie nowych pomysłów, jak rozwiązać daną sytuację. Ludzie silni psychicznie nie popadają w panikę dlatego, że mają metodę, sposób radzenia sobie z samym sobą i potrafią bardzo szybko odbudować swoje zasoby, sięgnąć po  nowe zasoby, po ludzi, po metody, po wiedzę. Wtedy stawiają czoła wyzwaniom.

• 

Uważam, że ten sposób myślenia o sile psychicznej jest rozwojowy i dla każdego dostępny. Wymaga on jednak zrealizowania tych kroków:

krok 1 – zatrzymanie się nad swoją trudną emocją, 

krok 2 – przyjęcie tej emocji, która mówi „jestem słaby, nie dam rady”, 

krok 3 – zapytanie czego potrzebujesz np. ludzi, wiedzy, pieniędzy, miłości itd.,

 krok 4 – potraktowanie tego poważnie i zadbanie o te nowe zasoby.

Te cztery kroki powodują, że nasza siła psychiczna oraz odporność na stres jest większa.

Jest jeszcze zupełnie inny czynnik, który wpływa bardzo mocno na siłę psychiczną ludzi, jest to czynnik metafizyczny związany z wartościami. Odnosi się on do tego, że ja w sytuacji trudnej, dramatycznej zadaję sobie pytanie: „do czego to wszystko zmierza, jaki to ma sens”?. Tak działa nasz mózg, że w sytuacji bezsensownej, gdzie my sami nie dostrzegamy żadnego znaczenia, bardzo trudno szukać rozwiązań.

Nawet jeżeli jest to taka sytuacja jak dzisiaj, czyli wiele chorób oraz nieszczęść, które nas spotykają, warto znaleźć sobie jakiś sens. Zdaje sobie sprawę, że może to brzmi śmiesznie, okrutnie, paradoksalnie, ale nawet niech to będzie senspo prostu cieszenia się własną obecnością. Może to być też taki sens, żeby utrzymać jakąś relacje, wiarę, żeby sprawdzić siłę naszych biznesów, relacji zawodowych.

Te wartości, które pozwalają nam popatrzeć na daną sytuacje w dalszej perspektywie są ważne. My potrzebujemy poczucia sensu, żeby mobilizować się w danych sytuacjach. Właśnie dlatego ten czynnik chciałabym wymienić i podkreślić – wartości, sfera duchowa, która pozwala nam mobilizować swoją wolę i widzieć dalej niż dzień dzisiejszy, który może być okrutny, czy bardzo trudny.

Wartości, które są bardzo mocne w naszej kulturze to: wiara, nadzieja, miłość. Uważam, że gdzieś z tyłu głowy zawsze warto je mieć. Nawet jeśli kieruje się biznesem, zarządza ludźmi, czy realizuje bardzo konkretne cele, to takie filary duchowe na pewno nam nie zaszkodzą.

Autor:

Joanna Femiak (specjalista ds. zarządzania edukacją, trener PTI)