Dzieci rozpoznają swój potencjał w oczach dorosłych. Psychoanalityk dziecięcy Donald Winnicott napisał, że dziecko odbija się w twarzy matki, i tym, co widzi w jej oczach, jest ono samo. Kiedy opiekun harmonijnie dostraja się do emocji i zachowań dziecka, pomaga mu rozwijać spójny, wewnętrzny obraz siebie.
Idąc dalej w wypowiedzi Winnicotta, istotą psychicznego lustra jest to, aby dziecko nie widziało w twarzy dorosłego jego potrzeb (w tym cierpienia, lęku, oczekiwań opiekuna), ale swoje odbicie. Samego siebie jako niepowtarzalnej istoty. Nie jest to proste, gdyż każdy rodzic przechowuje w swoim umyśle psychiczną reprezentację dziecka, czyli wyobrażenia o tym, jakie ono ma być i jakie jest. Większość rodziców potrafi jednak rozdzielić własne fantazje, od rzeczywistego obrazu dziecka i wspierać je w indywidualnym rozwoju.
Temat rozwoju poczucia siebie, w ujęciu psychologii klinicznej i rozwojowej, jest bardzo rozległy. W tym wpisie chciałabym jedynie zwrócić uwagę na to, że świadomość takiego procesu, wydaje się być istotna również we wspieraniu uzdolnień i talentów dzieci. Każdy z nas posiada jakieś wyobrażenia o innych. Wyobrażenia te, mogą, ale nie muszą być spójne z rzeczywistością. Czego zatem unikać i na co zwracać uwagę podczas lekcji? Nie sposób wymienić wszystkiego, ale skupię się na pięciu punktach.
- Staraj się zauważać, kiedy dostrzegasz jakiś talent dziecka, czy nie postrzegasz go przez pryzmat własnych oczekiwań lub niespełnionych potrzeb. Mówiąc inaczej, czy w tym „lustrze” odbijasz się ty, czy dziecko.
- Zauważ kompetencje dziecka i doceń je. Ważne jest, aby „lustro” jakim wówczas będziesz, nie odbijało zniekształconego obrazu dziecka. Zatem zamiast powiedzieć „pięknie malujesz, masz talent”, na samym początku warto powiedzieć: „bardzo mi się podoba twój rysunek” i/lub „widzę, że rysowanie sprawia ci radość”. Dlaczego? Bo to niejako pierwsze, przelotne przeglądanie się w lustrze, kiedy nie widzimy jeszcze detali, trudno więc o nich wnioskować z pełną stanowczością. Jesper Juul powiedział: „jeśli dzieci są zauważane, jeśli się ich słucha, dojrzewają i pogłębiają swoją wrażliwość oraz różne umiejętności na własną rękę”. Często na pierwszym etapie, wystarczy tylko i aż tyle.
- Daj dziecku swobodę do spontanicznego działania. Tylko wówczas można zobaczyć szeroki zakres jego naturalnego i indywidualnego potencjału. Zbyt wczesne uwagi, tylko to zahamują i dziecko nie zobaczy siebie, a ty jego.
- Na kolejnych spotkaniach/lekcjach, udzielaj konkretnej informacji zwrotnej. Pokazuj dziecku co robi dobrze, ale też pokazuj, co i jak może jeszcze poprawić. Dzięki temu w przyszłości będzie przygotowane zarówno na sukcesy, jak i porażki.
- A nade wszystko ciesz się razem z dzieckiem, kiedy entuzjastycznie pokazuje ci swoje wytwory. Nic tak nie pomaga w przeglądaniu się w oczach drugiej osoby jak to, że towarzyszy nam ona w przeżywaniu siebie.
Sprawdź swoją wiedzę:
Dziecko można wspierać i rozwój jego talentów przez:
- Wyrażanie swojej oceny
- Ciesz się z dzieckiem
- Pozwól dziecku na spontaniczność
