Koniec wakacji, większości dzieciom, nieuchronnie kojarzy się z końcem przyjemnej beztroski. Niektóre dzieci wyczekują z niecierpliwością pójścia do szkoły. Dla starszych, będzie to czas spotkania się z długo niewidzianymi kolegami i koleżankami. Dla młodszych, to będzie rozpoczęcie zupełnie nowego etapu w ich życiu, z czym wiąże się ciekawość, podekscytowanie. Są też dzieci, dla których będzie to czas trudniejszy.

To dzieci, które doświadczyły niepowodzeń. One mogą odczuwać stres, wraz z kończącymi się wakacjami.

Co zatem powiedzieć dziecku, aby je przygotować do nowego roku? Poniżej kilka uniwersalnych wskazówek, które mogą okazać się pomocne:

Po pierwsze, dobrze jest rozpocząć rozmowę od tego, co przyjemne, czyli od wakacji. Wspólne wspominanie lata pozwoli podsumować pewien etap, przed rozpoczęciem kolejnego.  Po drugie, wakacje to również czas zdobywania doświadczeń. Na koloniach, obozach, wyjazdach rodzinnych, budują się nowe relacje i rozwijają nowe umiejętności. Dziecko zdobywa nową wiedzę, metodami innymi niż szkolne i w innych warunkach.

Porozmawiaj zatem z dzieckiem o tym, czego się nauczyło o świecie, o sobie, o innych. Jakie nabyło umiejętności, jakie rozwinęło. Wszystkie te doświadczenia może wykorzystać w nadchodzących miesiącach! Rodzicu pomóż swojemu dziecku to odkryć, zatem zapytaj:

• Jakie masz wspomnienia z wakacji? Co ci się podobało/nie podobało?
• Czego się z tej sytuacji nauczyłeś?
• Co wtedy czułeś?
• Co i jak mógłbyś usprawnić?
• Jak postąpiłbyś następnym razem?

To tylko przykłady pytań, których celem jest uruchomienie w dziecku refleksji i pozwolenie mu na przeżycie uczuć – i pielęgnowanie tych pozytywnych, ale i pokazanie, że te trudniejsze są cenną lekcją. Warto zapisać wasze wspólne wnioski, aby dziecko mogło sobie przypomnieć je w ciągu roku szkolnego, jeśli zajdzie taka potrzeba. Świadomość swoich mocnych i słabych stron opisanych nie poprzez cechy, ale w kontekście konkretnych doświadczeń pomaga w budowaniu trwałej i obiektywnej samooceny (np. zamiast „jestem dzielny”, dziecko wie: „poradziłem sobie, gdy w grze terenowej zgubiłem drogę”). Wspomnienia z wakacji w podobny sposób może wykorzystać nauczyciel na pierwszej godzinie wychowawczej.

Kolejnym aspektem jest wspólne ustalenie celów. Pamiętajmy jednak, że rodzic powinien w tym pomagać, a nie narzucać dziecku cel:

• Czego chciałbyś się nauczyć w tym roku?
• Które umiejętności chciałbyś rozwijać?
• Nad jaką słabością chciałbyś popracować?
• Jakie są twoje potrzeby?

Kiedy już wybierzecie cel roczny, ustalcie czas realizacji (najlepiej ustalić kilka krótkoterminowych, które będzie można monitorować), a także sposób realizacji (np. zapisanie się na zajęcia, poproszenie kogoś o pomoc, dni w tygodniu, pory dnia przeznaczone na realizację, zakup książki na dany temat itp.). Dziecko nie zrealizuje celu, jeśli dorosły nie pomoże mu w opracowaniu planu i strategii działania.  Takie opracowanie strategii uczy dziecko odpowiedzialności, przewidywania i buduje poczucie bezpieczeństwa. Zróbcie z tego świetną zabawę. Również wychowawca może na początku roku zrobić lekcję poświęconą osobistym celom szkolnym. Może być to dobrym pretekstem do motywowania swoich uczniów przez cały rok;

Warto także porozmawiać o obawach i potencjalnych przeszkodach. Cele powinny być możliwe do zrealizowania. Jeśli istnieją przeszkody w realizacji celu, warto się zastanowić, czy nie należy ich na chwilę odłożyć i najpierw zmienić coś w otoczeniu. Nie wyznaczajmy również zbyt wielu celów, tak, aby były możliwe do osiągnięcia;

Zadbaj o podsumowanie. Dzięki temu twoje dziecko będzie miało lepszy wgląd w swoje umiejętności, ale i braki. Mówiąc inaczej pozna swoje zasoby, oraz nauczy się, że niepowodzenia też są ważną częścią życia. Również nauczyciel, warto, aby zaplanował na koniec roku oraz w trakcie roku szkolnego, taką podsumowującą pewien etap lekcję.

Chwalmy dzieci za konkretne osiągnięcia. Nawet, jeśli nie osiągnie celu w stu procentach, to zawsze czegoś się nauczy i to jest jego osobisty sukces. Pokazujmy im, że robią postępy. I co bardzo ważne – bądźmy blisko naszych dzieci – interesujmy się przez cały rok, pytajmy o ich potrzeby, wysłuchujmy je bez oceniania, pozwólmy mówić o przeżywanych uczuciach. Pokazujmy własnym przykładem, wyznaczając sobie własne cele, jak radzimy sobie z porażkami, mówmy o uczuciach, jakich doświadczamy. Dziecko powiem najwięcej uczy się poprzez obserwację.

Autor: Patrycja Kochan (Psycholog, pedagog, specjalista Personnel Training Institute)