W dobie koronawirusa wiele szkół odkryło, że produkty realizowane w formie online mają swoich zwolenników i wielu klientów nawet je preferuje. Ponadto nauczyciele w szkołach językowych i niepublicznych poczynili takie postępy w nauczaniu online, że szkoda byłoby zmarnować takie kompetencje i nie uwzględnić ich w postaci kolejnych produktów.

Jak jednak zarządzać tymi produktami? Jak przedstawić różnice między produktami klientowi, nauczycielom, na poziomie kompetencji, które rozwijają? Jak sprecyzować umowy handlowe z klientem? I wreszcie jak pokierować rozwojem nauczyciela, by faktycznie obiecane kompetencje przekazał małym i dużym słuchaczom?

To tylko niektóre z pytań, które warto zadać, zanim zaczniemy kursy online wprowadzać do naszej oferty. Innym zagadnieniem są strategie marketingowe produktów online, kroki sprzedażowe i połączenie ich w sprzedaży z produktami stacjonarnymi.

Oferta handlowa jest wynikiem świadomości kompetencji, które w procesie edukacji przekazujemy słuchaczom. Warto zatem mieć jasność i porządek co możemy obiecać naszym klientom, pracując online, a czego raczej nie i poszukać sposobów rekompensacji.

Na początku zdefiniujmy produkty ze względu na nośniki komunikacji. Produkty online mogą być:

• bierne np. nagrania zamieszczone na stronach, testy, ankiety,
• aktywne tzn. z udziałem nauczyciela. Wtedy to na platformie w czasie rzeczywistym nauczyciele prowadzą zajęcia ze słuchaczami.

Produkty tradycyjne to zajęcia prowadzone w salach lekcyjnych offline, gdzie widzimy się i spotykamy fizycznie.  Można mieszać te różne formy edukacji, warto mieć jednak świadomość ich możliwości i ograniczeń edukacyjnych. To także stanowi fundament ich wyceny i argumentacji handlowej do klienta.

Kolejnym ważnym aspektem jest ukierunkowanie szkoleń dla lektorów, którzy powinni być świadomi potencjału i ograniczeń tych dwóch różnych form uczenia.

Dlatego proponuję rozpocząć pracę od uporządkowania efektów edukacyjnych i jako  inspirację zastosować przyjęty na konferencji w Bergen w 2005 r. Opis Europejskich Ram Kwalifikacji dla Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego definiuje oczekiwane efekty kształcenia, odwołując się do koncepcji wskaźników (deskryptorów) znanych pod nazwą Deskryptorów Dublińskich.

Deskryptory Dublińskie zdefiniowane są w pięciu kategoriach:

• wiedza i rozumienie,
• stosowanie wiedzy i rozumienia,
• umiejętność wnioskowania i formułowania sądów,
• umiejętność komunikowania się,
• umiejętność uczenia się.

Bardziej uproszczony model i ten uważam za bardzo przydatny w myśleniu o produktach online i offline został przyjęty przez Parlament Europejski i Radę 23 kwietnia 2008 r. w Zaleceniach do  Europejskich Ram Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (ERK). Efekty uczenia się zdefiniowane są w trzech kategoriach:

• wiedza, która w kontekście ERK może być teoretyczna lub faktograficzna i która oznacza efekt przyswajania informacji przez uczenie się; jest ona zbiorem opisu faktów, zasad, teorii i praktyk powiązanych z określoną dziedziną pracy lub nauki;

• umiejętności, które w kontekście ERK mogą być umysłowe/kognitywne (myślenie logiczne, intuicyjne i kreatywne) oraz praktyczne (związane ze sprawnością manualną i korzystaniem z metod, materiałów, narzędzi i instrumentów); oznaczają one zdolność do stosowania wiedzy i korzystania z know-how w celu wykonywania zadań i rozwiązywania problemów;
• kompetencje personalne i społeczne, które w kontekście ERK określa się w kategoriach odpowiedzialności i autonomii; oznaczają one potwierdzoną zdolność stosowania wiedzy, umiejętności oraz kompetencji personalnych, społecznych lub metodologicznych okazywaną w pracy lub w nauce oraz w karierze zawodowej i rozwoju osobowym.

Te główne kategorie efektów uczenia się nie powinny być jednak traktowane rozłącznie. Efekty określane jako „wiedza” obejmują bowiem pewien komponent „umiejętności”, efekty określane jako „umiejętności” obejmują pewne elementy „wiedzy”, a „wiedza” i „umiejętności” stanowią istotny składnik „kompetencji personalnych i społecznych.

Przedstawiony podział, pozwala uporządkować przekazywane kompetencje słuchaczowi nie tylko uczelni wyższej, ale również młodszych słuchaczy. Daje możliwość również usystematyzowania rozwoju nauczyciela, który powinien je zrealizować w klasie online lub offline.

Porządek w tej sprawie jest niezwykle ważny, pozwala bowiem na przewidywanie konsekwencji uczenia z jednej strony, z drugiej na ich uzupełnienie. Świadomość ta umożliwia realnie, nauczycielom i rodzicom, zadbać o rozwój dziecka i szybko reagować i uzupełniać elementy, których może brakować w procesie uczenia.

Jak przedstawić różnice między produktami klientowi, nauczycielom, na poziomie kompetencji, które rozwijają?

Różnica 1 – koncentracja słuchacza

Produkty online na żywo, prowadzone w rzeczywistym czasie za pośrednictwem platform edukacyjnych, z perspektywy tych trzech kompetencji, stają się nośnikiem wiedzy. Właściwie, każdy temat można przekazać na poziomie definicji, teorii, schematów na drodze online. Ponadto, często ten sposób przekazywania wiedzy pozbawiony jest wszelkich rozpraszaczy, pozwala się skupić na temacie, szczególnie starszym słuchaczom.

Przekazywanie wiedzy wymaga od nauczycieli nie tylko doskonałej znajomości tematu, lecz również umiejętności koncentracji uwagi słuchacza, weryfikacji zrozumienia i samej umiejętności atrakcyjnego przekazywania informacji.

W świecie online wielu nauczycieli musiało szybko wypracować te kompetencje. Było to szczególnie trudne, bowiem do sytuacji pandemii byli także nieprzygotowani metodycy i potrzebowali czasu, aby dostosować się do zaistniałej sytuacji. Szczególnie trudne jest skupienie uwagi dzieci, czy dorosłych i weryfikacja rozumienia, warto w tych obszarach wspierać nauczycieli.

Różnica tkwi w metodach przekazywania wiedzy, metodach skupienia uwagi, natomiast jakość przekazywanej wiedzy jest taka sama, nie ma górnej granicy, która byłaby ograniczeniem dla klasy online.

Różnica 2. – kształtowanie umiejętności słuchacza

Kolejny obszar to umiejętności. Po rozmowach z nauczycielami mogę wnioskować, że podczas nauczania online i te kompetencje można sprawnie przekazać, od słuchania, naśladowania, mówienia, powtarzania, po spontaniczne reagowanie na daną sytuację.

Podobno najgorzej wypada w online czytanie. Jednak nie ma rzeczowych badań w tym obszarze. Dlatego też bazuję na wypowiedziach i zebranych informacjach od nauczycieli. Jednak i tutaj nauczyciel musi wykazać się odpowiednimi kompetencjami:

• dobór metod, które inicjują aktywność,
• dzielenie uwagi na poszczególnych słuchaczy,
• zdolność kierowania grupą podczas aktywności poszczególnych osób.

Trudno utrzymać skupienie u innych dzieci w klasie online, gdy poszczególne osoby odpowiadają, rozmawiają. Na gwar, hałas podczas lekcji online skarżą się rodzice. Tutaj nauczyciele wymagają wsparcia ze strony dydaktycznej, a być może i technologia mogłaby tu pomóc.

Różnica 3 – interakcje społeczne

W klasie online najtrudniej rozwinąć umiejętności społeczne, ale przecież nie jest to niemożliwe.

Umiejętności społeczne, rozwijają się podczas interakcji społecznych, ich spontaniczność w świecie online jest trudna, wymagają one stymulacji ze strony nauczyciela. To jest obszar do rozwoju nauczycielskich umiejętności, związanych z inicjowaniem sytuacji interakcji społecznych podczas lekcji.

To właśnie ten obszar można uzupełnić lekcjami w offline, one powinny się skupiać na budowaniu relacji między członkami grupy, które będą w świecie online podstawą współpracy, wzajemnej pomocy.

Różnica 4 – czas

Zajęcia online ze względy na technologie i ograniczoną ilość zaangażowanych zmysłów w kontakcie, wymagają więcej czasu. Nie znam badań, które potwierdzają spostrzeżenia nauczycieli, jednak ten element warto uwzględnić w ofercie i wydłużyć zajęcia.

Co z obietnicą handlową dla naszych klientów?

Możemy obiecać w ramach zajęć online wysoki poziom wiedzy, umiejętności, ale kompetencje społeczne wymagają jednak uzupełnienia na przykład w formie warsztatów. Obiekcje klientów co do zmniejszenia ceny kursów online, wydają się nieuzasadnione, ponieważ nakład pracy szkoły, która musi zadbać o zaplecze metodyczne (o ile to robi), nakład pracy nauczyciela i wydłużony czas nauki to inne, ale jednak koszty, które ponosi szkoła.

Podział stosowany w szkolnictwie wyższym wprowadza także porządek w kompetencjach wymaganych od nauczycieli i inspiruje do systemowych szkoleń, które faktycznie krok po kroku podnoszą jakość produktu online.

Mam nadzieję, ze udało mi się przedstawić główne różnice w produktach i wskazać, że są one równie wymagającą formą uczenia i uczenia się jak spotkanie w klasie. Dlatego też, kompetencje nauczyciela pozostają kluczowym czynnikiem, który wpływa na jakość zajęć i skuteczność przekazywanej wiedzy, umiejętności i budowania relacji.

dr hab. Joanna Femiak

(specjalista ds. zarządzania edukacją, trener Personnel Training Institute)

Copyright 2020 by Personnel Training Institute

Jeśli:

• jesteś zainteresowany poprawą jakości pracy swojej szkoły,
• chcesz aby Joanna Femiak pomogła ocenić funkcjonowanie Twojej szkoły i zidentyfikować obszary wymagające poprawy,
• potrzebujesz wskazówek i gotowych rozwiązań, jak podnieść jakość świadczonych usług,

to sprawdź nasze programy szkoleniowe: